تولد پارسالم

کار سختیه که کسی وقایع همه یا حتی بیشتر سالگردهای تولدش رو با جزییات و زمان و مکان و این‌جور چیزها یادش بمونه، به خصوص وقتی تعدادشون چندده‌تا شده باشه. جزییات خیلی زیادی رو از خیلی از سالگردها یادمه، مثلا یادم می‌آد که اون کفشی که دوستش داشتم مربوط به هفده‌سالگیه یا این که روز تولد هفت‌سالگی دونه‌های آبله مرغون رو بدنم ظاهر شد، ولی مثلا دقیقا یادم نمی‌آد که اون داستان شمع و بربری و پوکر و ملوث شدن جیپ این آقا، مال بیست و یک سالگیه یا بیست سالگی. یا مثلا اون تولدی که خیلی خوش گذشت بهم، مال هشت‌سالگیم بود یا نه‌سالگی. از اون بدتر این‌که یادم نمی‌آد آیا دقیقا این داستانها در روز تولدم اتفاق افتاده یا مثلا پنج‌شنبه‌ی همون هفته. ولی بعضی وقتها (شاید هر دهه یک‌بار) یه چیزی می‌شه که دیگه سخته آدم جزییات رو یادش بره. مثل تولد سی‌سالگیم.

توی فوتبال هم داستان همینه یعنی بعضی وقتها یه اتفاقاتی می‌افته که سخته آدم یادش بره. مثل بازی رم و من‌یو تو لیگ قهرمانان سال قبل که 7-1 شد. از قضای روزگار، امسال دوباره این دوتا تیم تو همون مرحله خوردن به هم و از قضای روزگار، درست یک‌سال بعد از اون بازی (در تقویم ایرانی) قراره دوباره با هم بازی کنن و باز هم از قضای روزگار، روز بازیشون منطبق بر روز تولد منه.

روز تولد سی‌سالگیم سوار اتوبوس سیروسفر اصفهان شدم تا (فکر می‌کردم) برای آخرین مرحله‌ی کار اداری معافی سربازی برم اصفهان و مشخصات شناسنامه‌ای حضرت پدر رو استعلام کنم. توی اتوبوس کتاب دوقرن سکوت زرین‌کوب رو می‌خوندم که از سامان و سیما قرض کرده بودم. با دقت خوبی قیافه‌ی کسی که بغل دستم نشسته بود و انگار منتظر بود که من خسته شم و کتاب رو ببندم که ازم قرضش کنه، رو یادمه. همین‌طور مکالمه‌ای که با راننده‌ی تاکسی‌ای که منو برد خونه‌ی مامان‌بزرگم‌اینا و احترامی که وقتی نسبت من و عموی بابام رو فهمید، در رفتارش ظاهر شد رو یادمه.

ولی جالبترین داستان اون‌روز، مربوط به عمه‌مه که بین دو نیمه‌ی بازی زنگ زده بود که به عنوان یک طرفدار اصیل من‌یو، هم تولدمو تبریک بگه و هم در مورد بازی درخشان من‌یو و چهارتا گلی که تا اون موقع زده بودن حرف بزنه و چقدر توی ذوقش خورد وقتی فهمید من کلا خسته‌تر و بی‌حوصله‌تر از اونی هستم که اصلا بدونم اون شب بازی بوده.

داستانهای فردای اون روز هم جالبه. از اون پیرمرد 87 ساله توی ثبت احوال اصفهان بگیر تا اون یک ساعتی که صبح زود توی میدون نقش‌جهان نشسته بودم، میدونی که از هر وقت دیگه‌ای که دیده بودمش خلوت‌تر بود و دختربچه‌هایی که با لهجه‌ی غلیظ اصفهانی شعرهایی در وصف میدون نقش‌جهان و ایران و از این‌جور چیزها می‌خوندن.

نامه‌ی استعلامی که اون روز گرفتم و توی پاکت گذاشته شدنش رو هم دیدم، تا 20 روز بعد به تهران نرسید و من خوش‌خیال، اون روز فکر می‌کردم گلوگاه اداری کارم اون نامه است، نه افتضاحی که آقایون مستقر در آموزش عالی، حتی قبل از این که من وارد دوره‌ی دکتری بشم، به بار آورده بودن. داستان یک‌ماه بیش از اون چیزی که فکر می‌کردم طول کشید و یه واکسن مننژیت و یه‌روز سربازی رفتن برای من آب خورد، فقط برای این که آقایون، در تمام ده سال گذشته یادشون رفته کتابچه‌ی مقررات نظام وظیفه رو بخونن و بعد مقررات دکتری پیوسته رو وضع کنن تا یکی مثل من یه دفعه با این حقیقت روبرو نشه که پنج شش سال غیبت داره، چون مقررات دکتری پیوسته با مقررات نظام وظیفه نمی‌خونه. شاید یه وقتی که حالشو داشتم بگم که چه‌جوری شوخی‌شوخی توی این دردسر افتادم و چه‌جوری شوخی‌شوخی ازش خلاص شدم.

اون یک‌ماه نمی‌تونم بگم سخت‌ترین، ولی قطعا بلاتکلیف‌ترین ماه زندگیم بود. هلموت واقعا مردونگی کرد که قبول کرد به جای بهمن‌85 از شهریور‌86 سرکارم حاضر بشم، اونم در حالی که همون شهریور رو هم مطمئن نبودم بهش. الان که به عقب نگاه می‌کنم، این فاصله خیلی بیش از یکسال به نظرم می‌آد، به خصوص که توش چندین و چند تغییر بحرانی و حیاتی هم در شرایط زندگیم و هم در وضعیت روحیم رخ داده.

اگه ازم بپرسین سخت‌ترین و دردناکترین بخش چند ماه آخری که توی ایران بودی چیه، جوابش داستانهای نظام وظیفه نیست. هرچند اولش نمی‌فهمیدم چرا دارن بهم گیر می‌دن، ولی وقتی که فهمیدم بهشون حق دادم. جوابش حتی دیدن پاراف اون مسوول به ظاهر محترم آموزش عالی زیر درخواستم، «مطابق مقررات عمل شود» که معنیش «گه زیادی خوردی می‌خوای بری پست‌داک» بود، هم نیست. جوابش دردسرهای جمع و جور کردن زندگی و جابجا کردن خونه و فشار مالی و این چیزها هم نیست. جوابش چیزیه که حتی خودم هم وقتی مرورش می‌کنم برام باور نکردنیه. اگه داستان رو می دونید که هیچ و اگه نمی دونید که باز هم هیچ!

زخم مربوط به این واقعه‌ی غیر قابل انتظار، هنوز ترمیم نشده. هنوزم گاهی با تماسی یا نقل قولی تحریک می‌شه که ردشو توی بعضی از نوشته‌ها یا رفتارهای عصبیم می‌تونین ببینین. زخمی که روی کیفیت کارم، به خصوص در اوایل زمستون که سردی و تاریکی هوا خودش افسردگی می‌آره، تاثیری به شدت منفی گذاشت. زخمی که روی انگیزه، شانس و تمایلم برای موندن در محیط آکادمیک، تاثیری به شدت منفی گذاشته. زخمی که روی انگیزه، شانس و تمایلم به کار کردن در ایران هم تاثیر شدیدا منفی گذاشته.